موتور گیرلس

موتور گیرلس چیست ؟ چه کاربردی دارد ؟

در تمامی دستگاه های الکترونیکی و مکانیکی، موتور نقش کلیدی و اصلی را ایفا می کند. در آسانسور نیز موتور به عنوان قلب بخش های الکترونیکی و مکانیکی به حساب می آید و بدون موتور آسانسور عملا بی کاربرد می باشد. موتور آسانسور، نیروی لازم برای حرکت کابین را تامین می کند. به طور کلی موتور های مورد استفاده در سیستم آسانسور به دو دسته موتور گیرلس و موتور گیربکس دار تقسیم می شوند. آشنایی با موتور و دیگر قطعات آسانسور، در انتخاب بهترین نوع آن ها بسیار مفید و سودمند می باشد. به همین دلیل توصیه می شود پیش از خرید قطعات، در مورد ویژگی ها و کاربرد آن ها مطالعه کنید. در این مطلب به بررسی موتور های گیرلس و انواع آن پرداخته شده است.

موتور گیرلس (Gearless  ) در دهه 1980 برای رفع نواقص نمونه های موتور های پیش از خود در بازار عرضه شد. گیرلس به معنای بدون گیربکس می باشد. موتور های گیرلس نوعی موتور AC هستند. در این نوع موتور ها، ولتاژ خروجی و فرکانس جریان با روش های متفاوت کنترل می شود و در نتیجه کار آن کیفیت حرکت کابین بسیار افزایش پیدا می کند.

در چند سال اخیر با توسعه و پیشرفت موتور گیرلس در صنعت آسانسور سازی، دیگر اکثر شرکت های تولید کننده قطعات و تجهیزات آسانسور، محصولات خود را سازگار با این نوع موتور ها تولید می کنند. اگر چه مکانیسم موتور های گیرلس متناسب آسانسور های سرعت بالا ( سرعت 2.5 متر بر ثانیه ) می باشد اما برای آسانسور های سرعت پایین به کار برده می شود.

اجزای اصلی موتور گیرلس

موتور های گیرلس انواع مختلفی دارند؛ با این وجود اجزای اصلی تشکیل دهنده تمامی مدل های آن مشابه یکدیگر است. اجزای اصلی این نوع موتور ها عبارتند از  :

• انکودر
• فلانژ
• یاتاقان
• ترمز
• جعبه ترمینال
• محافظ خروج سیم بکسل
• روتور به همراه مگنت
• براکت
• شفت
• فلکه کششی
• ورقه استاتور ( به همراه سیم پیچی )

در تصویر زیر اجزای اصلی موتور گیرلس و موقعیت هر کدام به خوبی قابل مشاهده است.

انواع موتور گیرلس

موتور های گیرلس در انواع متنوع طراحی و ساخته می شوند اما به طور کلی در دو گروه اصلی بشکه ای و دیسکی دسته بندی می شوند.

1. موتور گیرلس بشکه ای ( درامی ) : این نوع موتور گیرلس ابعاد کوچکی دارد و بسیار سبک است. به همین دلیل به راحتی درون چاه آسانسور نصب می شود. این نوع موتور ها در مقایسه با انواع دیسکی قیمت کمتری دارند و نیازی به فن خنک کننده ندارند. موتور های بشکه ای را می توان توسط تابلو فرمان آسانسور کنترل کرد. این نوع موتور ها کاملا مناسب آسانسورهای بدون موتورخانه هستند.

2. موتور گیرلس دیسکی ( تخت ) : موتور گیرلس دیسکی به گونه ای طراحی می شود که کمترین ضخامت ممکن را داشته باشد، به همین دلیل برای فضاهای کوچک بسیار مناسب است.

مزایای استفاده از موتور های گیرلس   

موتور گیرلس از ابتدای ساخت تاکنون تغییرات زیادی داشته است و در نسخه های جدید بسیاری از ایرادات و نواقص آن به طور کلی برطرف شده است. از مزایای نصب موتور های گیرلس می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1. ابعاد کوچک و مناسب این نوع موتور ها امکان محدود کردن فضای موتورخانه ( MRL ) را فراهم می کند.
2. تعمیر و نگهداری از موتور گیرلس بسیار ساده تر از دیگر انواع موتور های آسانسوری می باشد.
3. نیازی به روغن کاری ندارند.
4. حرکت این نوع موتور ها بسیار نرم است. ( مدار الکتریکی موتور و گلاتور سرعت، حرکت کابین را نرم می کند )
5. این موتور ها بازدهی مکانیکی بیشتری در مقایسه با سیستم کششی موتور های گیربکسی دارند.
6. موتور های گیرلس در مقایسه با موتور های کشش القایی یا موتور های DC، بازدهی الکتریکی بالاتری دارند.
7. بازدهی الکتریکی این موتور ها بسیار بیشتر از سیستم های هیدرولیک است.
8. استفاده از این نوع موتور ها خسارت کمتری به محیط زیست وارد می کند.
9. با نصب این موتور نیازی به نصب چرخ دنده ها، فلایویل، بلبرینگ دور بالا، روغن و کویلینگ نیست.

• موتور های گیرلس صدای کمتری در حین کار تولید می کنند.

معایب موتور های گیرلس

مانند دیگر فناوری های نوین، موتور گیرلس نیز در کنار مزیت های بسیار زیاد، معایبی نیز دارد. البته با در نظر گرفتن مزایای این نوع موتور، می توان از معایب آن چشم پوشی کرد. معایب این موتور عبارتند از :

1. موتور گیرلس در مقایسه با دیگر انواع موتور های آسانسوری، قیمت بالاتری دارد. ( با وجود قیمت بالای این محصول، اکثر مشتریان آن را ترجیح می دهند )
2. فرایند نصب این نوع موتور ها بسیار پیچیده است و حتما باید توسط افراد متخصص انجام شود.
3. با وجود رواج موتور های گیرلس در بازار، هنوز هم برخی از شرکت ها تخصص کافی برای نصب و سرویس این نوع موتور ها را ندارند.
4. نصب موتور گیرلس در محیط های صنعتی که سطح آلودگی ( ذرات جامد و گاز های مخرب ) بالا است، با محدودیت هایی روبرو است.

کلام آخر

سیستم آسانسور بسیار حساس است و به همین دلیل باید در انتخاب قطعات آن دقت کافی داشته باشید. اگر چه قیمت موتور گیرلس کمی بالا است اما همچنان اغلب افراد آن را ترجیح می دهند. به طور کلی مناسب بودن قیمت قطعات و تجهیزات آسانسور تا جایی در نظر گرفته می شود که تاثیری بر کیفیت آن ها نداشته باشد. به بیان دیگر با توجه به نقش قطعات آسانسور در حفظ ایمنی حرکت کابین، نمی توان کیفیت قطعات را نادیده گرفت. استفاده از قطعات بی کیفیت ضریب ایمنی آسانسور را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

اگر چه موتور گیرلس قیمت بالایی دارد اما با در نظر گرفتن مزایای موتور های گیرلس در دراز مدت، هزینه ای که برای تهیه و نصب این نوع موتور ها خرج می شود بسیار مناسب و به صرفه است. کاهش تلفات، افزایش راندمان کاری مثبت، ابعاد کوچک و وزن کم، کاهش صدای موتور، تعمیر و سرویس ساده و کم هزینه، سرعت بالا، بازدهی مناسب و… همگی از دلایل اصلی انتخاب این نوع موتور ها می باشد.